Annie de Jong en Monique Bolhuis

De kranten staan er vol van, over de personeelstekorten in de zorg en hoe deze in de toekomst alleen maar groter worden. Om dat enigszins op te vangen is het opleiden van nieuwe zorgprofessionals erg belangrijk. Hoe gaat dat bij ziekenhuis Tjongerschans? We spreken de praktijkopleiders van de acute as; Annie de Jong voor de Spoedeisende Hulp (SEH) en Monique Bolhuis voor de Intensive Care Unit (ICU), Coronary Care Unit (CCU) en EHH (Eerste Hart Hulp) over hun werk.

De functie van praktijkopleider
Annie en Monique hebben gelijktijdig de opleiding gedaan en zijn ook tegelijk begonnen als praktijkopleider. Monique: “Het is een voordeel dat we allebei binnen de acute as praktijkopleiders zijn. We doen precies hetzelfde werk. Je kunt daardoor makkelijk samen sparren, elkaar vragen: hoe pak jij dat aan? Annie: “Het is ook leuker en de ander heeft precies dezelfde functie en positie binnen de afdeling.” Praktijkopleiders in Tjongerschans hebben wekelijks contact met elkaar. Ook hebben de praktijkopleiders van Friesland met regelmaat contact met elkaar. 
Annie vertelt verder: “Ik vind het mooi om professionals in opleiding (PIO) te begeleiden in de opleiding, om ze te motiveren en enthousiast te krijgen. Het is fijn dat we de mogelijkheid krijgen van onze teamleiders om dit werk te doen. Want het is heel belangrijk dat PIO’s goede begeleiding en ondersteuning krijgen. We zeggen: als er wat is, kun je altijd langskomen. Je mag altijd bellen, mailen of appen.”

Inzetten op opleiden
Er zijn nu twee momenten in het jaar dat nieuwe zorgprofessionals worden opgeleid. Monique: “We zetten een vacature uit, doen de sollicitatiegesprekken, waarna we de studenten hbo-v of mbo-v aannemen. De PIO gaat eerst voorwerken bij ons op de afdeling. De duur van het voorwerken verschilt per persoon en uitgangssituatie. Na het inwerken start de PIO met de opleiding tot SEH, IC of CC-verpleegkundige. Elke opleiding duurt ongeveer anderhalf jaar, variërend van de vooropleiding.”
Annie en Monique hebben momenteel allebei 10 PIO’s in opleiding. Annie: “Dat is wel het maximum bij ons hoor. Het moet op de afdeling ook goed te doen zijn, want het geeft wel een druk. Tien PIO’s op 18fte is vrij veel. Maar omdat we zo veel tekorten hebben, is met het team besproken om juist in te zetten op opleiden. Iedereen staat hier achter. Respect voor mijn collega’s, hoe die dat allemaal doen!”

Proces bewaken
Het begeleiden van de PIO’s op de werkvloer wordt door werkbegeleiders gedaan. Dat zijn collega’s uit het team. Annie: “Wij sturen hen aan en voorzien ze van informatie. Als praktijkopleider ben je continu het proces en de kwaliteit aan het bewaken, voor zowel het ziekenhuis als de PIO’s.” Monique vult aan: “We hebben vanaf het begin contact met de PIO’s en volgen het hele traject op de voet, inclusief het portfolio wat ze aanleveren. We bekijken de inhoud ervan, is dat op niveau voor de opleiding waar ze voor leren?”
Eens in de maand hebben de PIO’s intervisie met elkaar. Ze leren elkaar kennen en delen met elkaar, voor de SEH en IC/CCU, hun ervaringen. Elk specialisme brengt voor de intervisie een casuïstiek in die ze met elkaar bespreken. Annie: “Stel, je zit in de auto terug naar huis en denkt aan wat je die dag lastig vond. Hoe kan ik dat anders aanpakken?” Monique: “Het is leuk om te zien hoe iedereen anders is en een situatie vanuit een andere invalshoek aanvliegt. Je leert van elkaar.”

“Met het team is besproken om juist in te zetten op opleiden. Iedereen staat hier achter. Respect voor mijn collega's hoe die dat allemaal doen!”

Buddy’s
Annie en Monique merken dat ze bij de werving voor opleidingsplekken nog steeds profijt hebben van het buddysysteem van een paar jaar geleden. Monique: “In coronatijd werkten we met buddy’s op de IC/CCU. Een buddy is een verpleegkundige die werkzaam is op een verpleegafdeling. Zij kwamen ons ondersteunen tijdens corona. In de coronaperiode konden we niet zomaar van A naar B lopen. Een buddy zette dan bijvoorbeeld de medicijnen alvast klaar, zodat je zelf bij de patiënt kon blijven. 
Er zijn toen meerdere verpleegkundigen werkzaam bij ons geweest van andere verpleegafdelingen binnen het ziekenhuis. Zij hebben gezien hoe het er bij ons op de afdeling aan toe gaat. Wat er uiteindelijk voor gezorgd heeft dat een aantal verpleegkundigen hebben gesolliciteerd bij ons op de afdeling. Mooi voor de verpleegkundige om zo een ontwikkeling door te maken en goed voor het ziekenhuis.”

De juiste mix
Het aannemen van een collega uit het huis kan een positief effect hebben op de andere collega’s van de verpleegafdelingen. Annie: “Die krijgen positieve verhalen te horen. Als een verpleegkundige van de verpleegafdeling de opleiding tot SEH-verpleegkundige gaat volgen en het erg naar haar zin heeft op de SEH, dan heeft dit ook een positieve weerslag op de ‘oudcollega’s’ van de verpleegafdeling. We hebben momenteel een PIO die zo enthousiast is met het effect dat een andere verpleegkundige van de verpleegafdeling ook besloot te solliciteren en nu ook de opleiding volgt. Deze zegt: ‘Dit had ik veel eerder moeten doen.’ We willen niet alleen jonge PIO’s, het gaat vooral om een goede mix. Juist bij de acute as kunnen er heftige dingen gebeuren. Dan is het fijn als je stevig in je schoenen staat en levenservaring meebrengt. Monique vult aan: “Met elkaar zorg je voor stevigheid. Zo laten we de PIO’s samenwerken met beginnende collega’s en meer ervaren collega’s.

Makkelijk overstappen
Toen Annie en Monique begonnen als praktijkopleider startte meteen ook het EPA-gestuurd opleiden binnen de acute zorg. EPA staat voor Entrustable Professional Activity en geeft invulling aan competentiegericht opleiden op de werkplek. Monique: “Door EPA-gestuurd onderwijs kun je bijvoorbeeld makkelijker overstappen. Als je de IC-opleiding hebt gevolgd, dan kun je nu versneld de SEH-opleiding volgen, als dit tenminste binnen 5 jaar na diplomering gebeurd. Je krijgt dan vrijstelling voor het basisonderdeel. Annie: “Die uitwisseling komt steeds meer op gang. We hebben nu twee PIO’s van de SEH die de CCU gaan doen. En er zijn ook twee van de CCU die bij de SEH de opleiding doen. Het is een groot voordeel als je weet hoe het op verschillende afdelingen binnen de acute as eraan toe gaat.”

Meer begrip
Monique haakt hier op in: “Als we meer bij elkaar gaan werken, krijg je ook meer begrip voor elkaar. Je helpt elkaar vroegtijdig en kunt elkaar nog beter aanvullen. Bijvoorbeeld, als de SEH zegt: Wij zijn heel druk, maar we hebben een patiënt voor jullie voor de CCU. Dan denkt men nu: misschien kan ik alvast een bed naar beneden brengen en de patiënt op het bed leggen en ophalen, dan komt de overdracht zo meteen wel. Dat voel je beter aan, omdat je er zelf ervaring mee hebt opgedaan.”

Toekomst
De ontwikkelingen rondom opleiden en werven van nieuwe zorgprofessionals staan niet stil en dat belooft wat voor de toekomst. Annie en Monique zijn in ieder geval enthousiast en zitten vol plannen. Monique: “Zo willen we nog een coaching opleiding doen om mensen met een bepaalde persoonlijke situatie nog beter te kunnen begeleiden.”