Uitstrijkje

Bij een uitstrijkje worden met een klein borsteltje cellen van de baarmoederhals afgenomen. Dit borsteltje wordt uitgeklopt in een potje met vloeistof. Deze cellen in de vloeistof worden opgestuurd naar een laboratorium en worden daar onderzocht.

Waarom worden uitstrijkjes gemaakt?

Met een uitstrijkje wordt onderzocht of er afwijkende cellen zijn. Zijn deze inderdaad aanwezig, dan betekent dat niet meteen dat er iets ernstigs aan de hand is. Sommige afwijkingen verdwijnen namelijk vanzelf. Afwijkende cellen kunnen echter duiden op een voorstadium van baarmoederhalskanker. De kans dat je daadwerkelijk baarmoederhalskanker krijgt, is klein bij een tijdige ontdekking van het voorstadium. Een eenvoudige behandeling kan het ontstaan van baarmoederhalskanker voorkomen.

Bij wie wordt een uitstrijkje gemaakt?

In het kader van het bevolkingsonderzoek worden alle vrouwen van 30 tot en met 60 jaar één keer in de 5 jaar uitgenodigd voor het maken van een uitstrijkje bij de huisarts.

Bent je 40 jaar of ouder, en blijkt dat je geen HPV heeft? Dan is de kans dat je binnen 10 jaar baarmoederhalskanker krijgt uiterst klein. Je ontvangt pas 10 jaar later weer een nieuwe uitnodiging.

Bij sommige klachten, zoals bloedverlies als je niet ongesteld bent, bloederige afscheiding of bloedverlies na gemeenschap is het nodig om tussentijds, op jongere of oudere leeftijd een uitstrijkje te maken.

Hoe wordt een uitstrijkje gemaakt?

Je neemt plaats in de onderzoekstoel. De arts of physician assistant (PA) brengt een speculum (eendenbek) in de schede (vagina) in. De eendenbek is van plastic. De eendenbek is nodig om de baarmoederhals in beeld te brengen. Met een klein borsteltje veegt de arts of PA cellen van de baarmoederhals af. Dit borsteltje wordt uitgeklopt in een potje. Het potje met daarin de cellen wordt opgestuurd naar het laboratorium.

Over het algemeen is het maken van een uitstrijkje niet pijnlijk. Het inbrengen van het speculum en het afnemen van de cellen kan wel een onaangenaam gevoel geven. Soms bloed de baarmoederhals een beetje na het afvegen van de cellen. Dit kan geen kwaad. Het bloedverlies stopt meestal binnen één dag.

Geef het altijd aan wanneer je nog nooit gemeenschap heeft gehad en ook nooit tampons heeft gebruikt. Het maagdenvlies is dan niet opgerekt. De arts of PA kan hier dan rekening mee houden.

Er kunnen ook andere redenen zijn waarom je tegen het maken van een uitstrijkje opziet, bijvoorbeeld omdat je een negatieve seksuele ervaring heeft gehad in het verleden. Uiteraard mag je dit altijd bij de arts of PA aangeven. Deze kan er dan rekening mee houden. Als het je prettig lijkt om via een spiegel mee te kijken, dan kan dat. Je kunt dan zelf uw baarmoederhals zien.

Soms bloedt de baarmoederhals na het maken van het uitstrijkje. Dit kan geen kwaad. Het bloedverlies stopt meestal binnen een dag.

Wanneer kunt u het laten maken van een uitstrijkje beter uitstellen?

Als je ongesteld bent moet je het laten maken van een uitstrijkje uitstellen tot na de menstruatie. Door het bloed kunnen de cellen in het laboratorium niet goed onderzocht worden. Tijdens een zwangerschap is het laten maken van een uitstrijkje niet schadelijk. Maar je kunt het uitstrijkje het beste minstens een half jaar na de bevalling laten maken. Tijdens de zwangerschap kunnen je cellen niet goed beoordeeld worden.

Als je borstvoeding geeft kun je gewoon een uitstrijkje laten maken.

Wat wordt onderzocht bij een uitstrijkje?

De baarmoederhals bevat twee soorten cellen: plaveiselcellen en cilindercellen. De plaveiselcellen bekleden de buitenkant van de baarmoederhals en de schede, de cilindercellen bekleden de binnenkant van de baarmoederhals.

Beide soorten moeten in principe in het uitstrijkje aanwezig zijn. Ook ziet men soms of er aanwijzingen zijn voor een infectie of ontsteking door bacteriën of virussen.

Wat betekent de uitslag van een uitstrijkje?

Er bestaan twee soorten uitslagen van een uitstrijkje: de Pap-uitslag en de KOPAC-uitslag: Pap is een afkorting van Papanicolaou, degene die deze indeling van de uitslagen van uitstrijkjes heeft gemaakt. Bij de KOPAC-uitslag staat elke letter voor een onderdeel van de beoordeling:

K voor kwaliteit;
O voor een ontsteking;
P voor plaveiselcellen;
A voor andere afwijkingen;
C voor cilindercellen.

De Pap-uitslagen lopen van 1 tot 5:

Bij Pap 0 is het uitstrijkje niet goed te beoordelen;
Pap 1 betekent een normaal uitstrijkje;
Bij een hogere Pap-uitslag is er reden voor herhaling of onderzoek door de gynaecoloog of PA.