Check je moedervlek
16 juni 2021
Ze ontstaan meestal vanaf je 2e levensjaar, zitten verspreid over je hele lichaam, zijn in staat zich tot je 40e te vermeerderen en kunnen op oudere leeftijd weer spontaan verdwijnen. Moedervlekken. Op het oog onschuldige bruine vlekjes, waarvan de één er meer heeft dan de ander. Toch kan iets onschuldigs als een moedervlek uitgroeien tot een agressieve vorm van huidkanker. Het advies: zelfcontrole.
“Het is goed om je moedervlekken regelmatig te controleren. Een moedervlek die verandert kán namelijk duiden op een melanoom”, vertelt Eefje Spoorenberg. “En hoewel het in veel gevallen niet zo is, kun je het maar beter laten checken.” Eefje Spoorenberg is dermatoloog in Tjongerschans en onderzoekt dagelijks ‘verdachte’ moedervlekken. Samen met Margriet Herder en Carmen Asselman vormt zij de vakgroep dermatologie in Tjongerschans.
“Een melanoom is een vorm van huidkanker. Melanomen ontstaan uit pigmentcellen: de melanocyten. Deze bevinden zich voornamelijk in de huid, maar komen ook voor in andere gepigmenteerde plekken zoals in de ogen of slijmvliezen. De pigmentcellen zijn verantwoordelijk voor de huidskleur. Wanneer de pigmentcellen in groepjes dicht bij elkaar liggen, vormen ze pigmentvlekken zoals een moedervlek. Pigmentcellen kunnen muteren, oftewel veranderen, in kankercellen die zich ongeremd gaan delen. Er ontstaat dan een tumor, het melanoom.“
Op jonge leeftijd kunnen nieuwe moedervlekken ontstaan en groeien. Dit hoeft lang niet altijd op een kwaadaardige moedervlek te wijzen. Er zijn factoren die de kans op een melanoom vergroten, namelijk als je:
- Jarenlang veel zonlicht direct op je huid hebt gehad (bijvoorbeeld door een buitenberoep)
- Veel straling van hoogtezon, zonnebank of solarium op je huid hebt gehad
- Vroeger vaak door de zon bent verbrand
- Vooral als kind langdurig en vaak zonlicht direct op je huid hebt gekregen
- Een lichte huid, lichte ogen, sproeten, lichtblond of rood haar hebt en gemakkelijk verbrandt in de zon
- Meer dan honderd moedervlekken, of vijf of meer onrustige moedervlekken hebt
- Een erfelijke aanleg hebt voor een melanoom
- Bestraling of lichtbehandeling (PUVA) in het ziekenhuis hebt gehad
- Jarenlang medicijnen hebt gebruikt die je afweer verminderen (bijvoorbeeld prednison en chemotherapie)
- Al eens huidkanker of een voorstadium daarvan hebt gehad
“Heb je één of meer van deze risicofactoren, controleer je huid en de moedervlekken dan minstens twee keer per jaar. Ook los van deze risicofactoren is controle niet overbodig. Ik adviseer om foto’s te maken met je mobiele telefoon, dan kun je eventuele verschillen makkelijker ontdekken en de foto’s vergelijken. Regelmatige controle vergroot de kans dat je een melanoom sneller herkent, wat de kans op een succesvolle behandeling vergroot. Vergeet daarbij niet je rug of andere plekken die minder goed zichtbaar zijn, vraag je partner of gebruik een spiegel. Zie je verschillen, twijfel je of vertrouw je het niet? Ga dan naar je huisarts, hij of zij zal beoordelen of verder onderzoek nodig is. Een handige manier om je huid te checken is met de ABCDE-methode”.
“Als de huisarts je doorverwijst kom je bij de dermatoloog. Wij beoordelen de huid en de moedervlek met een dermatoscoop, een soort vergrootglas. Bij een verdenking halen we met een kleine ingreep de hele moedervlek weg en sturen we deze op voor onderzoek. Mocht het een melanoom zijn, dan is er een vervolgtraject nodig en zal er - afhankelijk van de specifieke uitkomst - in overleg een plan worden gemaakt. Gelukkig zien we in heel veel gevallen dat het niets ernstigs is, maar ook hierbij geldt: beter te vaak gecontroleerd dan afwachten.”
De invloed van de zon wordt nog altijd onderschat merken de dermatologen: “In deze zomerperiode blijft bescherming tegen de zon essentieel, ter voorkoming van verbranden en van huidkanker. “Zonprotectie is zo belangrijk, hiermee verklein je ook het risico op kwaadaardige moedervlekken. We weten het allemaal, maar doen het nog te weinig: regelmatig smeren met een hoge factor zonbescherming (minimaal SPF30) en de zon vermijden tussen 11.00 en 15.00 uur. En pas extra op bij kinderen, hun huid is extra kwetsbaar.”
Eefje Spoorenberg, Carmen Asselman en Margriet Herder, dermatologen in Tjongerschans.
> Meer over Dermatologie lees je hier.